Met zijn strafblad mag Trump meerdere beroepen niet meer uitoefenen – maar hij kan nog wel president worden (2024)

‘Schuldig, schuldig, schuldig”, ratelde het donderdagmiddag in totaal 34 keer staccato uit de mond van de voorzitter van de jury in New York. Na tien uur beraadslaging waren de twaalf leden het unaniem eens: Donald Trump is schuldig op alle ten laste gelegde feiten in de zogeheten ‘zwijggeldzaak’, die draaide om het afkopen van een p*rno-actrice in de presidentsrace van 2016. De ex-president heeft daarmee zijn eerste strafrechtelijke veroordeling opgelopen. Hij is nu een ‘convicted felon’, een veroordeelde misdadiger, zoals het in de Amerikaanse volksmond heet.

1Welke straf kan Trump krijgen in deze zaak?

De jury ging de afgelopen weken over de schuldvraag, de strafmaat wordt op 11 juli vastgesteld door rechter Juan Merchan. Trump is schuldig bevonden aan vervalsing van bedrijfsdocumenten in de eerste graad. Dit betreft geen overtreding (misdemeanor), maar een misdrijf (felony) – zij het wel in de allerlichtste categorie. In New York staat daar een maximumstraf van vier jaar cel op.

Doorgaans krijgen mensen zonder strafblad echter geen celstraf opgelegd voor dit soort niet-gewelddadige misdaden. Trump riskeert daarom eerder een boete, een voorwaardelijke straf of een taakstraf. De rechter kan bij het vaststellen van de strafmaat meewegen in welke mate de veroordeelde berouw heeft getoond. Trump heeft op dit punt weinig krediet opgebouwd bij Merchan.

2Gevangenisstraf is dus niet helemaal uitgesloten?

Een celstraf blijft mogelijk, maar lijkt alleen al onwaarschijnlijk wegens de praktische uitdagingen bij de tenuitvoerlegging. Trump geniet als ex-president 24-uursbewaking van de Secret Service, de veiligheidsdienst van het Witte Huis. Hem opsluiten in een New Yorkse gevangenis zou die taak zeer compliceren. Om hem af te schermen van andere gevangenen, lijkt alleen detentie in totale afzondering mogelijk.

Evengoed meldden Amerikaanse media dat de Secret Service de afgelopen weken werkte aan een uitbreiding van zijn vaste protocol. Dit zogeheten ‘jail plan’ diende vooral voor het geval Trump al tijdens zijn proces achter de tralies zou belanden, omdat hij zijn zwijgbevel over betrokkenen in de zaak maar bleef schenden. Na meerdere overtredingen kreeg hij in totaal 10.000 dollar (omgerekend 9.200 euro) aan boetes opgelegd en waarschuwde Merchan hem dat celstraf de volgende sanctie zou kunnen zijn.

De rechter liet blijken dat hij die stap niet lichtvaardig zou nemen: „Het is belangrijk voor u om te begrijpen dat u opsluiten het laatste is wat ik wil. U bent de voormalige president van de VS en wellicht ook de volgende”. Merchan maande ook: „De reikwijdte van dit besluit ontgaat me niet, maar ik heb uiteindelijk ook mijn werk te doen.”

3Kan Trump nog president worden?

Merchan spreekt zijn strafmaat uit enkele dagen voordat vanaf 15 juli de Republikeinse conventie van start gaat in de noordelijke swing state Wisconsin. De Republikeinse partijregels belemmeren het aanwijzen van een veroordeelde crimineel als presidentskandidaat niet.

De Amerikaanse grondwet evenmin. Die stelt maar drie eisen: een president moet een geboren staatsburger van boven de 35 jaar zijn die in ieder geval de laatste veertien jaar in het land woonde.

Trump zou nu geweerd worden uit het leger, al zou hij als president opnieuw opperbevelhebber worden

Trump zal zo goed als zeker beroep aantekenen en dat zou op z’n vroegst volgend jaar kunnen dienen – ruim na de verkiezingen. Tot die tijd is de kans klein dat hij al de cel in zou draaien. En zelfs in het onwaarschijnlijke geval dat hij voor verkiezingsdag (5 november) vastgezet wordt, kan hij op het stembiljet blijven staan, leert een precedent uit 1920. En dus eventueel ook vanuit de cel tot president gekozen worden.

4Hoe staat het met de andere strafzaken tegen hem?

De New Yorkse zwijggeldzaak werd alom gezien als de zwakste, meest gedateerde en juridisch minst sterke van de vier strafzaken die vorig jaar werden geopend tegen Trump. Of de andere drie nog dit jaar kunnen beginnen is echter hoogst onzeker, omdat Trumps advocaten de aftrap van deze riskantere zaken met een barrage aan bezwaren en moties almaar weten uit te stellen.

De strafzaak in Georgia (over bemoeienis met de verkiezingsuitslag van 2020 in die staat) is vertraagd, omdat de hoofdofficier door Trumps advocaten in opspraak is gebracht wegens haar buitenechtelijke affaire. Het proces rond de staatsgeheimen die Trump meenam naar Mar-a-Lago had op 20 mei moeten beginnen, maar de rechter heeft dankzij Trumps traineren voorlopig geen startdatum meer op de rol staan.

Ook de federale zaak over Trumps bemoeienis met de verkiezingen ligt stil. Het is onder meer wachten op het federale Hooggerechtshof, dat moet oordelen of Trump immuniteit geniet voor veronderstelde misdrijven begaan als president. De kans dat de hoge rechters meegaan in die claim is klein, maar in afwachting van hun oordeel, mogelijk ergens eind juni of begin juli, kan speciaal aanklager Jack Smith geen procesdatum prikken.

5Welke praktische gevolgen heeft dit jury-oordeel?

Trump heeft nu een strafblad en mocht de zakenman, tv-ster en ex-president op 77-jarige leeftijd nóg een carrièrewissel overwegen, dan heeft hij daar nu ernstig rekening mee te houden. Als geboren New Yorker verhuisde hij na zijn presidentschap naar Florida. Die zuidelijke deelstaat staat bekend om haar strenge regels voor veroordeelde criminelen. Zij mogen onder meer niet actief zijn als leerkracht, advocaat of in de kinderopvang.

Trump heeft nooit in het leger gediend: hij voerde hielspoor op toen hij opgeroepen werd tijdens de Vietnamoorlog. Als veroordeelde misdadiger zou hij nu bij voorbaat worden geweerd uit het leger, al zou hij als president wel weer opperbevelhebber van de Amerikaanse strijdkrachten worden. Daarnaast zijn er landen, waaronder buurland Canada, die extra inreiscontroles uitvoeren op veroordeelde criminelen.

Trump verliest voorlopig niet zijn actieve stemrecht, omdat Florida op dit punt de wet volgt van de deelstaat waar de criminele inwoner veroordeeld is. New York pakt veroordeelden pas hun stemrecht af vanaf het moment dat ze gedetineerd zijn. Voorlopig zal Trump in november op zichzelf kunnen stemmen.